Tìm hiểu về nguồn gốc đặc điểm nghệ thuật ca trù Việt nam

1. Giới thiệu về nghệ thuật ca trù

Ca trù là một loại hình nghệ thuật có từ lâu đời, độc đáo và có ý nghĩa đặc biệt trong kho tàng âm nhạc Việt Nam, gắn liền với lễ hội, phong tục, tín ngưỡng, văn chương, âm nhạc, tư tưởng, triết lí sống của người Việt.

Ca trù còn có các tên gọi khác như: Ả đào, đào nương ca, cô đầu (hát ở các ca quán), nhà trò (hát ở đình, đền, miếu), nhà tơ (hát ở dinh quan, tư gia các gia đình quyền quý), cửa quyền (trong cung phủ)…,

Có lịch sử hình thành và phát triển từ thời kỳ phong kiến. Nó xuất hiện từ khoảng thế kỷ XIII đến XIV, tại thủ đô Thăng Long (nay là Hà Nội). Lúc đó, ca trù được biểu diễn trong các cung đình và nhà quý tộc, và người chơi chủ yếu là những phụ nữ tài năng, có giọng hát cao và tinh tế.

2. Hình thức biểu diễn

Ca trù có cách biểu diễn rất đặc biệt, người hát chính thường ngồi trên một chiếc ghế cao, với người chơi đàn đứng bên cạnh và người đánh trống ngồi đối diện. Ca trù thường được biểu diễn trong không gian nhỏ, tạo ra sự gần gũi, gắn kết giữa người hát và khán giả.

3. Yếu tố nhất định cần có trong khi hát ca trù

Một chầu hát ca trù sẽ bao gồm ba thành phần chính:

• Ả đào: Đây là nhân vật quan trọng nhất của tiệc ca trù. Nghệ nhân này sẽ vừa hát vừa gõ phách nên được xem như linh hồn của một bài ca trù. Với giọng hát của ả đào, những giá trị thẩm mỹ của các áng thơ ca trù sẽ được cất lên và truyền tải đến các người nghe.
• Kép: Đây cũng là thành viên quan trọng của đoàn hát ca trù. Kép là người gảy đàn cho ả đào hát và đôi lúc cũng có tham gia hát.
• Tác giả bài hát: Sẽ được gọi là quan viên. Người này sẽ làm nhiệm vụ đánh trống chầu chấm câu và biểu lộ các chỗ đắc ý bằng tiếng trống.

Không gian biểu diễn của ca trù thường là ngay trên tấm chiếu. Ả đào sẽ ngồi hát ở vị trí giữa chiếu. Kép và quan viên sẽ ngồi ở vị trí chếch sang hai bên. Vị trí hát ca trù thường là ở cửa đình, cửa quyền, hát tại gia, hát thi và hát ca quán. Mỗi không gian sẽ có một lối hát và cách thức trình diễn riêng. có 3 loại nhạc cụ chính là phách, đàn đáy và trống chầu

4. Bảo tồn và phát triển văn hóa

Ca trù là một phần không thể thiếu trong di sản văn hóa của Việt Nam, mang trong mình những giá trị lịch sử, văn hóa và tinh thần của dân tộc. Việc bảo tồn và phát triển nghệ thuật ca trù giúp duy trì và làm phong phú thêm văn hóa truyền thống của quốc gia.

Hiện nay, không giới tính nào bị hạn chế trong việc biểu diễn ca trù. Cả nam và nữ đều có thể tham gia biểu diễn ca trù, và các vai trò truyền thống như đào và kép lại cũng không bị ràng buộc bởi giới tính. Điều này đã mở ra một không gian mới, đa dạng và phong phú cho sự phát triển của nghệ thuật ca trù trong thời đại hiện đại.