Đàn Nguyệt - Âm Thanh Truyền Thống Việt Nam

Đàn nguyệt được sử dụng rộng rãi trong dòng nhạc dân gian cũng như cung đình bác học cổ truyền của người Việt, xuất hiện trong mỹ thuật Việt Nam từ thế kỷ XI, cho tới nay nó vẫn giữ một vị trí rất quan trọng trong sinh hoạt âm nhạc của người Việt. Đàn nguyệt có hai dây, thuộc bộ dây chi gảy của dân tộc Việt. Ngoài tên gọi đàn nguyệt còn có các tên gọi khác là đàn kìm, quân tử cầm, vọng nguyệt cầm. Tên gọi đàn nguyệt do có mặt đàn hình tròn như mặt trăng.

Cấu tạo của đàn nguyệt

• Hộp đàn: Hình tròn, như vầng trăng, làm bằng gỗ nhẹ, xốp.
• Mặt đàn: Bằng gỗ mỏng, căng da hoặc dán giấy.
• Cần đàn: Dài, gắn các phím đàn để điều chỉnh âm.
• Dây đàn: Thông thường có hai dây, làm bằng tơ hoặc dây nilon.
• Ngựa đàn: Nơi căng dây đàn, giúp tạo ra âm thanh.

Âm thanh và cách chơi

• Âm thanh: Đàn nguyệt có âm sắc trầm ấm, mượt mà, rất thích hợp để diễn tả những giai điệu sâu lắng, tình cảm.
• Cách chơi: Người chơi dùng móng tay hoặc miếng giả để gảy dây đàn. Kỹ thuật chơi đàn nguyệt đòi hỏi sự khéo léo, nhịp nhàng và tinh tế.

Vị trí Ðàn Nguyệt trong các Dàn nhạc

Miền Bắc Ðàn Nguyệt được sử dụng trong Hát Chèo, Hát Chầu Văn, ở miền Trung Ðàn Nguyệt gắn bó với Ca Huế và ở miền Nam Ðàn Nguyệt thường gọi là Ðàn Kìm sử dụng trong các dàn nhạc Tài Tử và Cải Lương. Ðàn Nguyệt còn tham gia nhiều Dàn nhạc Dân tộc khác như Dàn nhạc Bát âm, Dàn nhạc Lễ… khi đệm cho Hát Chầu Văn chỉ cần một cây Ðàn Nguyệt cùng với hai nhạc khí gõ…

Vai trò của đàn nguyệt trong âm nhạc Việt Nam

• Nhạc dân gian: Đàn nguyệt được sử dụng rộng rãi trong các làn điệu dân ca, hát chèo, ca trù, đờn ca tài tử...
• Nhạc cung đình: Đàn nguyệt cũng có mặt trong các dàn nhạc cung đình, góp phần tạo nên không khí trang trọng, uy nghi.
• Nhạc thính phòng: Đàn nguyệt được sử dụng trong các tác phẩm nhạc thính phòng, tạo nên những âm hưởng độc đáo.