Ca Huế - Nghệ thuật dân gian xứ Huế

Từng là kinh đô của cả nước trong hơn một thế kỷ – nơi tập trung nhân tài của cả nước về mọi mặt, Huế là nơi có điều kiện kế thừa, và tích tụ tinh hoa văn hóa nghệ thuật, âm nhạc của cả dân tộc, cũng là nơi đã đưa nền văn hóa nghệ thuật cũng như âm nhạc dân tộc lên một đỉnh cao mới. Chính vì vậy, Huế hội tụ đủ cả hai dòng âm nhạc cung đình

1. Ca Huế là gì?

Ca Huế là một thể loại âm nhạc cổ truyền Việt Nam bắt nguồn từ Huế, là một hình thức ca diễn xướng trong cung của vua chúa ngày xưa. Chúng là một trong những sự kết hợp hoàn hảo giữa âm nhạc dân gian và âm nhạc trong cung đình thời hoa lệ nhất.

Ca Huế thường được trình diễn bởi các ca sĩ diễn viên được gọi là "ca nhân," thường là phụ nữ, và họ sẽ trình bày những bài hát có giai điệu lôi cuốn và nghệ thuật biểu diễn phong phú. Nội dung của Ca Huế thường tập trung vào tình cảm, cuộc sống, lịch sử, và văn hóa của người Huế.

2. Ca Huế trên sông Hương

Sông Hương thơ mộng chảy qua thành phố Huế, đã trở thành nền tảng cho sự phát triển và biểu diễn của Ca Huế. Ca Huế thường diễn ra trên các thuyền rồng truyền thống. Kèm với đó là hoạt động thả hoa đăng cầu bình an trên sông Hương.

Ca Huế trên sông Hương đã trở thành một biểu tượng văn hóa độc đáo của Huế và làm nổi bật vẻ đẹp và tâm hồn của người dân Huế. Với sự kết hợp tinh tế giữa âm nhạc, biểu diễn và cảnh quan sông Hương, Ca Huế không chỉ là một hình thức biểu diễn mà còn mang đến một trải nghiệm tuyệt vời về văn hóa và lịch sử của Huế. Và có giá trị rất lớn trong phát triển du lịch Huế.

3. Đặc trưng riêng của nghệ thuật ca Huế

Giai điệu và âm nhạc: Ca Huế có những giai điệu đặc trưng, nhịp điệu trầm ấm và lắng đọng, thường sử dụng những nhạc cụ truyền thống như đàn tranh, đàn nguyệt, đàn bầu và sáo trúc.

Ảnh: ĐING ĐANG

Ảnh: ĐING ĐANG

Kỹ thuật biểu diễn: Ca Huế được biểu diễn bởi các ca sĩ diễn viên gọi là "ca nhân." Họ không chỉ diễn xuất mà còn sử dụng các cử chỉ, kỹ thuật vũ đạo và trang phục để thể hiện cảm xúc và nội dung của bài hát. 

Tâm linh và tình cảm: Ca Huế thường mang trong mình sự tương tác giữa tâm linh và tình cảm. Nó truyền đạt những cảm xúc sâu lắng, khắc họa những mảnh đời thường và những tình huống tình cảm phức tạp của con người.

Di sản văn hóa: Ca Huế là một phần quan trọng của di sản văn hóa Việt Nam và được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Trang phục biểu diễn: Được thiết kế để thể hiện vẻ đẹp truyền thống và tinh tế. Màu sắc thường sử dụng là các màu tươi sáng như đỏ, vàng, xanh dương và hồng, mang lại sự rực rỡ và sinh động cho buổi biểu diễn

4. Thực trạng ca Huế hiện nay

Khó khăn trong việc bảo tồn và phát triển ca Huế: Quá trình hội nhập quốc tế mang đến nhiều thay đổi cho văn hóa và nghệ thuật nước nhà, trong đó có ảnh hưởng lớn đến các loại hình nghệ thuật truyền thống như ca Huế. Giới trẻ ngày càng ưa chuộng những dòng nhạc hiện đại và dần mất đi sự hứng thú, quan tâm đối với những làn điệu xưa cũ, truyền thống. Bên cạnh đó, các nghệ nhân lão làng cũng dần mất đi khả năng biểu diễn do tuổi tác.

Ca Huế hiện nay vẫn giữ được những giá trị cốt lõi của nghệ thuật truyền thống, nhưng việc bảo tồn và phát huy giá trị của ca Huế đang gặp nhiều thách thức, vì giới trẻ hiện nay ít có cơ hội tiếp cận loại hình nghệ thuật này.

Học sinh Trường THCS Điền Hải thực hành ca Huế trong tiết học Giáo dục Địa phương, Ảnh: Hữu Lý

Bảo tồn và phát triển ca Huế trong thời gian tới

Để giữ gìn và phát huy loại hình nghệ thuật dân gian này, cần thành lập một tổ chức chuyên trách quản lý và điều phối các hoạt động biểu diễn ca Huế, đồng thời tổ chức các chương trình biểu diễn một cách khoa học. Có thể lồng ghép ca Huế vào các khu du lịch để quảng bá nét đẹp văn hóa này đến cả người dân trong nước và du khách quốc tế. Việc truyền dạy ca Huế trên diện rộng cho thế hệ trẻ cũng là điều cần thiết để đảm bảo loại hình nghệ thuật này không bị mai một.