Áo Ngũ Thân Là Gì? Tìm Hiểu Nguồn Gốc, Ý Nghĩa Chiếc Áo Dài Ngũ Thân

DAN B Oct 27 2025

Áo dài ngũ thân (hay áo năm thân) là một trong những biểu tượng nổi bật của trang phục truyền thống Việt Nam, gắn liền với những giá trị văn hóa lâu đời, gắn liền với công cuộc cải cách và định chế trang phục ở Đàng trong của Chúa Nguyễn Phúc Khoát. Áo dài ngũ thân dành cho cả hai giới nam và nữ được đánh giá là loại trang phục trang trọng, kín đáo và mang nhiều ý nghĩa rất nhân văn. Mặc dù trải qua nhiều biến đổi theo thời gian, áo dài ngũ thân vẫn giữ được vị trí quan trọng trong lòng người Việt, đặc biệt trong các dịp lễ hội, sự kiện trọng đại.

Áo dài ngũ thân là gì?

Áo dài ngũ thân là một loại trang phục truyền thống đặc trưng của người Việt. Tên gọi “ngũ thân” xuất phát từ cấu trúc của áo gồm năm thân (hay năm vạt): hai vạt trước và sau đối xứng nhau, một vạt nhỏ ẩn bên trong tượng trưng cho người mặc – hòa hợp cùng bốn vạt còn lại tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu.

Khác với áo dài hiện đại, áo ngũ thân có cổ đứng, cao và vuông, thể hiện sự đoan chính, ngay thẳng của người quân tử. Áo thường được cài bằng năm nút làm từ kim loại, ngọc hoặc gỗ – thay vì nút vải – mỗi nút mang ý nghĩa biểu trưng sâu sắc. Phom áo rộng rãi, tà áo xòe nhẹ xuống dưới với phần chân tà cong hướng lên, tạo nên vẻ mềm mại mà vẫn trang nghiêm.

Áo Dài Ngũ Thân - Nguồn gốc và ý nghĩa của áo ngũ thân đẹp

Trải qua hàng trăm năm, áo dài ngũ thân vẫn giữ được giá trị thẩm mỹ và tinh thần truyền thống, không phân biệt tầng lớp, giới tính hay độ tuổi. Ngày nay, nó thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, sự kiện văn hóa và được xem là biểu tượng của nét đẹp thanh lịch, tinh tế trong văn hóa Việt.

Nguồn gốc và ý nghĩa của áo dài ngũ thân

Áo dài ngũ thân có nguồn gốc từ triều đại Nguyễn, từ thế kỷ 18 đến 19, khi nó được sử dụng như trang phục chính thức của quan lại, đặc biệt là ở các nghi lễ cung đình. Chiếc áo này được gọi là "ngũ thân" vì có 5 phần thân áo được may riêng biệt, tạo nên sự trang trọng và công phu. Về mặt ý nghĩa, áo dài ngũ thân không chỉ là trang phục, mà còn là biểu tượng của sự lịch lãm, quyền uy và phẩm giá của người mặc. Mẫu áo thể hiện sự kính trọng đối với các giá trị truyền thống và văn hóa dân tộc.

Áo Ngũ Thân Là Gì? Nguồn Gốc, Ý Nghĩa Chiếc Áo Dài Cổ Truyền Việt Nam

Theo truyền thuyết, năm thân áo tượng trưng cho năm phẩm hạnh cao quý của con người, trong đó bốn vạt áo phía trước và sau đại diện cho "tứ thân phụ mẫu" (cha mẹ và bốn bậc sinh thành), còn vạt áo trong cùng biểu trưng cho người con.

Chiếc áo này còn có năm nút, mang ý nghĩa của ngũ thường (nhân, lễ, nghĩa, trí, tín) và ngũ luân (quân thần, phụ tử, phu phụ, huynh đệ, bằng hữu). Việc khoác lên mình áo ngũ thân không chỉ là mặc trang phục, mà còn là mang theo trách nhiệm và đạo lý sống, thể hiện sự tôn trọng những giá trị luân lý, đạo đức và các mối quan hệ xã hội trong đời sống.

Cấu tạo áo ngũ thân

Cấu tạo của áo dài ngũ thân bao gồm: thân áo, nút áo, lớp áo, cổ áo và tay áo.

Thân áo: được ghép lại bởi 5 mảnh vải (2 thân trước, 2 thân sau, 1 thân con nằm ở phía trước, bên phải người mặc). Theo quy cách truyền thống thì vạt áo được thiết kế xòe và cong, 2 bên tà cúp lại chứ không lộ phần eo như áo dài tân thời.
Nút áo (nữu): áo ngũ thân có 5 nút, nút thứ 2 và nút 1 ở giữa cổ phải tạo thành đường thẳng vuông góc với trung phùng đạo. 5 nút áo này cũng tượng trưng cho các quan niệm về ngũ luân và ngũ thường trong xã hội thời bấy giờ. Các chất liệu có thể dùng để làm nút áo là: gỗ, ngọc, kim loại,…
Lớp áo: là loại áo lót mặc bên trong áo ngũ thân hay áo lập lĩnh trắng kiểu đơn y.
Cổ áo: cổ áo được dựng đứng có thể vuông vắn hoặc vạt tròn, ôm sát vào cổ. Cổ áo dài ngũ thân nam thường cao hơn cổ áo ngũ thân nữ.
Tay áo: tay áo quy chuẩn được may theo hai kiểu thụng hoặc chẽn, khi trải thẳng tay áo ra thì tay và vai áo luôn phải nằm trên một đường thẳng.

Phân loại áo dài ngũ thân truyền thống

Áo ngũ thân là gì? Ý nghĩa và nguồn gốc của áo dài ngũ thân

Áo Ngũ thân dành cho cả hai giới nam và nữ, và cho mọi tầng lớp trong xã hội, không phân biệt đẳng cấp, sang hèn. Sự phân biệt chủ yếu chỉ thể hiện ở chất liệu, màu sắc, hoa văn trang trí và các phụ kiện kèm theo. Áo ngũ thân có 2 loại, tay rộng (thường gọi là áo tấc, áo thụng)

ÁO NGŨ THÂN IN HỌA TIẾT ( Các màu)

Áo tay chẽn được coi là loại thường phục. Khi mặc áo Ngũ thân thì thường đi kèm cùng với khăn vấn (hoặc khăn đóng) đội đầu đối với nam giới, khăn vấn đối với nữ giới và mặc quần màu trắng, rộng (quần thụng).